شهریار تبریز / رضا عالش‌زاده*: آلودگی هوا یکی از مشکلات اصلی بشر و خطری بزرگ در سطح جهان است که بر اقتصاد و سلامت مردم تأثیر می‌گذارد. در سال ۲۰۱۷، حدود ۴.۱۳ تا ۵.۳۹ میلیون نفر بر اثر قرار گرفتن در معرض PM۲.۵ – ذرات ریزی با اندازه کمتر از ۲.۵ میکرون و یکی از عوامل […]
شهریار تبریز / رضا عالش‌زاده*: آلودگی هوا یکی از مشکلات اصلی بشر و خطری بزرگ در سطح جهان است که بر اقتصاد و سلامت مردم تأثیر می‌گذارد. در سال ۲۰۱۷، حدود ۴.۱۳ تا ۵.۳۹ میلیون نفر بر اثر قرار گرفتن در معرض PM۲.۵ – ذرات ریزی با اندازه کمتر از ۲.۵ میکرون و یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا – جان خود را از دست دادند. این تعداد بیشتر از مجموع افرادی است که بر اثر ایدز، سل و مالاریا جان باخته‌اند.
بر اساس تحقیقات بانک جهانی، هزینه مرتبط با اثرات بهداشتی آلودگی ناشی از وجود ذرات PM۲.۵ در فضای باز، ۵.۷ تریلیون دلار آمریکا، معادل ۴.۸ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی برآورد شده است. همه‌گیری کووید-۱۹ نشان می‌دهد که چرا رسیدگی به آلودگی هوا بسیار مهم است، زیرا تحقیقات اولیه به ارتباط بین آلودگی هوا، بیماری و مرگ ناشی از این ویروس اشاره می‌کند. از سوی دیگر، قرنطینه‌های اقتصادی ناشی از همه‌گیری، اگرچه برای جوامع ویرانگر بود، اما منجر به بهبود قابل توجهی در کیفیت هوا شد.
آلودگی هوا به ویژه در برخی از مناطق شهری جهان که سریع‌ترین رشد را دارند بالا است، که این موضوع ناشی از وجود تعداد بالایی از اتومبیل‌ها، استفاده بیشتر از سوخت‌های فسیلی و سوخت زیست توده، ساخت‌وساز و دفع ضعیف زباله‌ها و همچنین گسترش سریع است. کشاورزی نیز منبع مهمی است که بر ماهیت چند وجهی و فرامرزی آلودگی هوا تاکید دارد. شهرها چگونه می‌توانند بر این مسئله غلبه کنند؟ آخرین گزارش بانک جهانی به تجارب پاکسازی هوا در سه شهر، پکن، دهلی نو و مکزیکو سیتی پرداخته است.
در اوایل دهه ۱۹۹۰، مکزیکوسیتی به عنوان آلوده‌ترین شهر جهان شناخته می‌شد. در حالی که در حال حاضر، با اینکه هنوز چالش‌هایی وجود دارد، کیفیت هوای این شهر به شدت بهبود یافته است. غلظت روزانه دی اکسید گوگرد – عاملی در غلظت PM۲.۵ – از ۳۰۰ میکروگرم بر متر مکعب در دهه ۱۹۹۰ به کمتر از ۱۰۰ میکروگرم در متر مکعب در سال ۲۰۱۸ کاهش یافت. اخیراً، پکن در فهرست آلوده‌ترین شهرهای جهان قرار داشت، اما با سیاست‌ها و برنامه‌های هدفمند، میانگین سطوح PM۲.۵ از حدود ۹۰ میکروگرم بر متر مکعب در سال ۲۰۱۳ به ۵۸ میکروگرم بر متر مکعب در سال ۲۰۱۷ کاهش یافت.
دهلی نو در اواخر دهه ۱۹۹۰ در مقابله با کیفیت پایین هوا موفق بود و یک برنامه جاه‌طلبانه تبدیل سوخت حمل و نقل را اجرا کرد که تا حدودی برای شهروندانش تسکین‌بخش بود. متأسفانه، سطح کیفیت هوا از آن زمان بدتر شده است و دولت‌های ملی و ایالت دهلی را به اجرای برنامه‌های جدیدی که به منابع متعدد آلودگی رسیدگی می‌کند، سوق داده است. نشانه‌های اولیه حاکی از آن است که کیفیت هوا در حال بهبود است، اگرچه سطوح آلودگی همچنان نگران کننده است. برای مثال، میانگین سطوح PM۲.۵ در سال ۲۰۱۸، ۱۲۸ میکروگرم بر متر مکعب و در نتیجه ناسالم بود.
از بررسی مسیر این شهرها، سه عنصر کلیدی برای موفقیت را می‌توان شناسایی کرد:
اطلاعات قابل اعتماد، در دسترس و به موقع به اصلاح شرایط کمک می‌کند
در مکزیکوسیتی، ارائه نتایج تجزیه و تحلیل دقیق اثرات آلودگی هوا بر سلامت کودکان، حمایت عمومی را از اولین استراتژی مدیریت کیفیت هوا در این شهر جلب کرد. برنامه شاخص ملی کیفیت هوای هند داده‌های بی‌درنگ سطح آلودگی را در اختیار شهروندان قرار داده و به آنها اجازه داد تا اقدامات پیشگیرانه انجام دهند و خواستار تغییر باشند. در پکن، داده‌های هم‌زمان و عمومی از مانیتورهای رصد مداوم آب و هوا در مکان‌های صنعتی و نیروگاه‌ها، مسئولین مجریان و قانونگذاران در این زمینه را مجبور به پاسخگویی کرد.
باید مشوق‌هایی برای دولت‌های محلی، صنعت و خانواده‌ها وجود داشته باشد
دولت‌ها باید به طور فعال انگیزه‌هایی را برای اجرای برنامه‌های مدیریت کیفیت هوا به مدیریت شهری و محلی ارائه دهند. ناکامی در ارائه چنین مشوق‌هایی در هند در اواخر دهه ۱۹۹۰ باعث شد با اینکه دولت برنامه‌هایی گسترده‌ای را ارائه داد اما در عمل به آنها توجهی نشود. این باعث شد که دادگاه عالی هند دخالت کرده و دولت را مجبور به اجرای اقدامات سیاسی کند. برنامه اخیر دولت هند برای ارائه کمک‌های مالی و تشویقی مبتنی بر عملکرد به شهرها در جهت پاداش دادن به اعمال اثربخش آنها در بهبود کیفیت هوا گامی در جهت درست است.
صنعت و خانواده‌ها نیز به طور مشابه به مشوق‌هایی برای کمک به بهبود وضعیت هوا نیاز دارند. به عنوان مثال، پکن از بودجه دولت ملی برای ارائه یارانه برای کنترل‌های ته خطی و مقاوم سازی دیگ بخار در نیروگاه‌ها و کارخانه‌ها، تخفیف برای اسقاط وسایل نقلیه قدیمی و پرداخت به خانوارهایی که اجاق‌های گرمایشی با سوخت زغال سنگ را با سیستم‌های گازی یا الکتریکی جایگزین می‌کردند، استفاده کرد. مکزیکوسیتی به رانندگان تاکسی‌های قدیمی در ازای بازنشستگی و کنارگذاشتن وسایل نقلیه ناکارآمد، در کنار دسترسی به وام‌های کم‌هزینه برای نوسازی یا خرید وسایل نقلیه کارآمد، یارانه مستقیم می‌دهد. مشوق‌های مالی و معافیت از محدودیت‌های اضطراری که کارخانه‌های صنعتی را ملزم می‌کند تولید خود را زمانی که آلودگی هوا به سطوح بالا می‌رسد، کاهش دهند، نیز ارائه شدند. در اواخر دهه ۱۹۹۰، دولت دهلی مشوق‌های مالی برای تبدیل ۱۰۰۰۰ اتوبوس، ۲۰۰۰۰ تاکسی و ۵۰۰۰۰ خودروی سه چرخ به گاز طبیعی فشرده، که انتشار کمتری نسبت به سایر سوخت های فسیلی دارد، ارائه کرد.
وجود رویکردی یکپارچه در بین نهادهای مؤثری که در بخش‌ها و حوزه‌های قضایی کار می‌کنند بسیار مهم است
آلودگی هوا هیچ حد و مرزی نمی‌شناسد و نیازمند یک دیدگاه مدیریتی مبتنی بر هوا است. این به نوبه خود نیازمند رویکردی است که حوزه‌های قضایی و مقامات را در بر می‌گیرد. کمیسیون محیط‌زیست مگالوپولیس در مکزیک مقامات فدرال وزارت‌های محیط‌زیست، بهداشت و حمل‌ونقل را با مقامات محلی مکزیکوسیتی و ۲۲۴ شهرداری از ایالت‌های همسایه مکزیک، هیدالگو، مورلوس، پوئبلا و تلاکسالا گرد هم آورد.
آنها با هم، به طور مشترک یک منطقه هم دما (ایرشید) برای مکزیکو سیتی تعریف کردند و اقدامات هماهنگی برای بهبود کیفیت هوا انجام دادند. در واقع کیفیت هوای ضعیف از منابع بسیاری ناشی می‌شود -خانوارها، ساکنان روستایی و شهری، صنعت حمل و نقل، بخش برق و کشاورزی – و یک ساختار سازمانی مورد نیاز است که هماهنگی در همه این بخش‌ها را تسهیل کند.
در چین، وزارتخانه‌های حفاظت از محیط زیست (اکنون وزارت محیط زیست)، صنعت و فناوری اطلاعات، دارایی، مسکن و توسعه روستایی، به همراه کمیسیون توسعه و اصلاحات ملی و اداره ملی انرژی با یکدیگر همکاری کردند تا پنج برنامه اقدام سالانه برای پیشگیری و کنترل آلودگی هوا برای کل منطقه جینگ جین جی که پکن را احاطه کرده است و شامل شهرداری پکن، شهرداری تیانجین، استان هبی و بخش‌های کوچکی از هنان، شانشی، مغولستان داخلی و شاندونگ است، ارائه کنند.
آنچه در مورد این کار جدید دلگرم‌کننده بوده این است که نشان می‌دهد با سیاست‌ها، مشوق‌ها و اطلاعات مناسب، کیفیت هوا را می‌توان به طور قابل ملاحظه‌ای بهبود بخشید، به‌ویژه زمانی که کشورها برای پاک‌تر شدن پس از همه‌گیری کرونا تلاش می‌کنند. با این حال نسخه معجزه‌آسای ساده‌ای وجود ندارد و مقابله با آلودگی هوا مستلزم تعهد سیاسی پایدار از طریق برنامه‌های جامع و در بخش‌های مختلف است.
___________________
*مترجم
منبع:
https://blogs.worldbank.org/voices/tackling-poor-air-quality-lessons-three-cities
