یادداشت/ حامد پناهی- شهریور ماه سال ۱۳۵۹ همزمان با شروع جنگ ایران و عراق ، که یکی از منحصر به فرد ترین جنگ های پایان قرن بیستم به شمار می آید و همچنین طولانی ترین و پر هزینه ترین جنگ غرب آسیا می باشد، از خطه آذربایجان شرقی افراد بسیاری اعم از پیر و جوان در جبهه ها حاضر شدند که خاطرات،فداکاری ها و ایثار آنها تا نسل ها در یادها خواهد ماند، همان هایی که حاضر نبودند تا ذره ای از خاک ایران به دست بیگانگان بیفتد و تا آخرین لحظه ایستادگی نمودند. تعداد بسیار زیادی از این استان در جبهه های جنگ حاضر شدند که از این تعداد ۱۰ هزار نفر به شهادت نائل آمدند که ۷۲% از این تعداد مابین ۱۶ تا ۲۵ سال سن داشتند.
در لحظات نخستین جنگ ، خلبانان ماهر و آموزش دیده پایگاه شکاری تبریز با انجام عملیات متعدد و با نقش استراتژیکی ایفای نقش نمودند، پس از آن گروه های توپخانه ای و نیروهای زمینی از سپاه و ارتش به یاری یکدیگر آمدند، که تا پایان دفاع مقدس نیز همیشه از آنها تعریف و تمجید می شد.
نخستین گروه اعزامی به جبهه ها از تبریز و سایر شهرهای استان ، به فاصله کمتر از یک هفته به مناطق غربی و جنوبی اعزام گردیدند که در عملیات های مختلف مثل والفجر یا خیبر حضور داشتند.از امام جمعه وقت تبریز شهید مدنی تا حجره دار فرش فروشی بازار، یا از نیروهای نظامی زبده تا اقشار مختلف مردم که از آن دوران قاب عکس هایی به یادگار ماندند تا به نسل های آینده درس های بزرگی از جمله شرافت و غیرت را به یادگار بگذارند.
عملیات پل نادری در ۲۳ مهر سال ۱۳۵۹ در غرب رودخانه کرخه نیز توسط لشکر ۲۱ حمزه آذربایجان با ۳ گردان پیاده و یک گردان تانک انجام شد که نهایتاً با شهادت ۱۰۲ سرباز جان برکف و مجروحیت ۱۶۱ تن خاتمه یافت.
شهید علی تجلایی بعنوان فرمانده وقت سپاه تبریز با همرزمانش عازم سوسنگرد می شود اما در محاصره نیروهای بعثی عراق قرار می گیرند ولی تا آخرین لحظه عاشورایی وار به مقاومت و ایستادگی ادامه می دهند تا محاصره درهم بشکند و به پیروزی برسند. این شهید والا مقام در ۲۵ اسفند ۱۳۶۳ با اصابت تیر به ناحیه قلب در عملیات بدر به شهادت می رسد.
تیپ ۱ عاشورا متشکل از نیروهای سپاهی و بسیجی استان های آذربایجان شرقی و غربی به سرعت شکل گرفت و در نخستین ماموریت خود در عملیات طریق القدس به خوبی از پس آن بر آمد،عملیات فتح المبین نیز از آن دسته عملیات های لشکر عاشورا به شمار می آید که چند گردان از این تیپ به عقبه دشمن نفوذ کردند و ارتفاعات میشداغ را تصرف نمودند.
علاوه بر شهدای شاخص تبریز مثل شهیدان باکری که در جزایر مجنون تا ابد رفتند،تا شهید یاغچیان،شهید کسایی و شهید شفیع زاده و بسیاری از آنها ، شهدایی نیز از جای جای این استان که از سنین مختلف بودند در جبهه های جنگ و در طول هشت سال دفاع مقدس جانانه جنگیدند و حماسه آفریدند که هر کدام روایتی تاثیرگذار دارند. آن روزها هر خانه ای و هر شهری حال و هوای عجیبی داشت،پسران و پدرانی که سهم خویش در صیانت از هم میهنان خود را ابتدا با گذراندن دوره های آموزشی کوتاه مدت در پادگان ها و سپس با حضور عاشقانه و مشتاقانه در جبهه ها ، خاطرات می آفریدند.
زمانی که در بحبوحه جنگ ، با هر آنچه در اختیار داشتند لباس رزم پوشیده و جانانه مقاومت می کردند، و آنهایی که رفتند درسهایی بسیاری برای تمام نسل ها و همرزمان خود به یادگار گذاشتند و آنان که ماندند نیز در بسیاری از شرایط کشور کمک حال هموطنان خویش بودند.
در این بین نباید از اقدامات پشت صحنه نیز غافل بود، شیر زنانی که از آشپزی گرفته تا خیاطی و تهیه اقلام برای نیروهای حاضر در خطوط مقدم از هیچ تلاشی دریغ نمی ورزیدند تا سهم خود را در دفاع مقدس هشت ساله رقم بزنند.
جنگ هشت ساله ایران و عراق که به دفاع مقدس مشهور است،نشان دهنده نقش پرشور و شعور همگانی تمام اقشار مردم برای مقاومت و صیانت در برگی از تاریخ این مرز و بوم است،استان آذربایجان شرقی نیز سهم بسزایی در این امر داشت که در این مقاله مجال سخن از تک تک رشادت ها و فداکاری ها نمی گنجد ولی امیدواریم حداقل درسی از وصیت نامه شهدای بزرگوار و پندهای پدران در زندگی روزمره خود بگیریم.
روح شهدای والامقام شاد و یادشان تا ابد در دلها و خاطره ها را گرامی،برای جانبازان سرافراز آرزوی عزت و سربلندی،برای آزادگان و ایثارگران نیز آرزوی زندگی سراسر امید و موفقیت را داریم./پایان
