شهریار، حافظ و نظریه اضطراب تاثیر

در نخستین روز از نشست علمی
ادبی روز ملی شعر و ادب فارسی و بزرگداشت استاد سیدمحمدحسین شهریار، دکتر سعید کریمی
استاد دانشگاه پیام نور سخنرانی خود را با عنوان “شهریار، حافظ و نظریه اضطراب تاثیر”
ارائه کرد.

وی  در این نشست با اشاره به نظریه اضطراب تاثیر در
باب شعر، اظهار داشت: بر اساس نظریه اضطراب تأثیر، شاعران پسامدرن در یک موقعیت
ذهنی قرار دارند که احساس می‌کنند که هر آنچه که باید گفته شود گفته شده و شاعرانی
قبل از آنان آنچه را که باید بگویند گفته اند؛ و سایه سنگین شاعران قبلی روی سرشان
است که در نتیجه به این تصور دست پیدا می کنند که من کجای شعر هستم و قرار است چه
بسرایم.

وی افزود: در لحظه آفرینش،
شاعران به شدت مضطربند و در کشاکش ستیزه جویانه و حماسی در ذهن خود بین صدای شخصی و
سنت قرار می‌گیرند و باید یک کسب تکلیفی کنند و جای خودشان را تعیین کنند.

کریمی گفت: این کشاکش ذهنی و
حماسی است که نتیجه اش تولید یک اثر است و خلق اثر در آن لحظه برای شاعر بسیار
جانکاه و اضطراب آمیز است.
“بلوم” نظریه پردازی است که واژگان نظری خاص خود را در
این خصوص ابداع کرده و یکی از این واژگان مهم “بیگاه شدگی یا دیر آمدن”
است. شاعران احساس می کنند دیر رسیده اند و هر آنچه را که باید گفته شود را قبلی
ها گفته اند و در نتیجه چاره‌ای نیست مگر اینکه حریف بطلبند و ستیزه جویی کنند و
به مصاف با شاعران قبل از خود بروند و این امر یک تصویر دلهره آوری از خلاقیت
ارائه می‌ دهد که ذهن شاعر تبدیل به میدانگاه رقابت بین خودش و شاعران قبل از خود
می‌شود.

وی با اشاره به این نظریه در
مورد شهریار و حافظ ،افزود: شهریار از دوران طفولیت با حافظ آشنا بوده و غزلیات
حافظ را حفظ بوده است و حتی در دوره جوانی تخلصش را از حافظ انتخاب می کند و مجذوب
سحر کلام حافظ بوده و نزدیک ۱۰۰ غزل داشته است و چند صدبار نام حافظ در دیوان
شهریار آمده است و  به طور کلی ما در
ادبیات فارسی شاعری مثل شهریار سراغ نداریم که این چنین شیفته حافظ باشد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد:
گاه این تقلید از حافظ به مرحله جنون رسیده است ولی شهریار توانسته استفاده های
خلاقانه از حافظ کند.
شهریار، حافظ را نقطه اوج شعر فارسی تلقی می کرد و معتقد بود که
بعد از حافظ غزل فارسی دچار توقف و رکوردی شده و خیلی شاعر یلی می خواهد غزل را از
این رکود دربیاورد.

وی افزود: در این میان شهریار
خیلی آرام و نرم، امضا و سبک شخصی خودش را حفظ کرده و می آفریند.
وی توانسته است خودش را بازیابی کند و خیلی نرم و آرام از بغل
این قضیه رد می شود و بدون ستیزه جویی هایی که در نوآوران شعر معاصر در آغاز سده
جدید داشتیم.
چون ذهن سنت گرای شهریار اجازه تردید و عصیان در برابر مقام حافظ
و حتی دیگر شاعران را نمی دهد و با فراست و بینش ادبی که دارد از حافظ عبور کرده و
با ذهن و زبان خاص خودش شعر می گوید و با خلاقیت ویژه اش به یک صدای شخصی و منحصر
به فرد دست پیدا می‌کند و سبک شخصی خودش را ایجاد می‌کند.

براساس این گزارش آیین‌های ویژه
روز ملی شعر و ادب فارسی و بزرگداشت مقام ادبی استاد سیدمحمدحسین شهریار از بیست و
سوم شهریورماه جاری در تبریز و شهرستانهای استان آغاز شده و تا بیست و هشتم  همین ماه ادامه خواهد داشت.