قلم پرس: با شرکت در چندین مراسم عزاداری، به یاد دارم که همواره به بازماندگان گوشزد میکنند که کسی لباس سیاه تن نکند و چله نگه ندارد اما شاید درک این مسئله برای نزدیکان متوفی خیلی دردناک باشد و با ریش گذاشتن و چله نگه داشتن، سعی در نشان دادن ارادت خود داشته باشند از این که بگذریم چند سالی میشود با شتاب هر چه بیشتر، قدم در مسیری نهادهایم که اولویتی به جز انتخاب رنگ سیاه نداریم شاید مشکی رنگ عشق باشد و ما از آن بیخبریم!
روزگاری تصورمان از رنگ مشکی، رنگ عشق و رنگ چشمای مهربان بود اما حال تصورات دیگری نیز بر آن غلبه کرده و معیارهای متفاوت و البته قابل قبولی را برای انتخاب این رنگ برای افراد فراهم ساخته است مشکل اینجاست که تیره پوشی بر یونیفرم مهدکودک و مدارس هم غلبه کرده در حالی که کودکان، باید با دنیایی از رنگها آشنا شوند و در کنار آن رشد یابند.
این مسئله وقتی به عنوان یک سؤال با یک کارشناس مطرح میشود نخستین پاسخ این است که باید از همان دوران کودکی و خردسالی با استفاده از ابزارهای مختلف، همچون فیلم های کارتونی، داستانهایی با محتوای لزوم استفاده از رنگ شاد و همچنین آموزش از دوران دبستان به دانش آموزان در مورد لزوم و اهمیت استفاده از رنگ های شاد و ایجاد فستیوالهای متعدد و استفاده از ظرفیت نهادهای مختلف، جامعه را برای تغییر ذهنیت در مورد استفاده از رنگهای شاد آماده کرد.
جواد آقا زاده، کارشناس ارشد مشاوره و راهنمایی میگوید : تعریف شخصیت یک فرد در علم روانشناسی مشکل است چرا که از ابزارهای متفاوتی برای شناسایی شخصیت افراد استفاده میشود که در حالت کلی می توان گفت، تعیین شخصیت افراد از طریق رنگ لباس اگر ناممکن نباشد مشکل هست.
وی دلایل متعددی را برای گرایش ایرانیان به لباس سیاه، عنوان کرده و معتقد است از زاویههای مختلفی می توان این مسئله را تحلیل کرد ولی بعضی دلایل از اهمیت بیش تری برخوردار هستند مثلا از دیرباز در فرهنگ جامعه ما این مسئله، اتفاق و جا افتاده که به هنگام فوت یکی از اعضای خانواده رخت سیاه بر تن کنند و از سویی چون کشور ما از نظر جغرافیای سیاسی در موقعیتی قرار گرفته که دائم در تاخت و تاز قرار می گرفت این باعث نهادینه شدن رنگ سیاه در جامعه ما شده در حالیکه در دین اسلام به پوشیدن رنگ سیاه توصیه نمی شود.
در خصوص دیگر عوامل گرایش مردم به رنگ سیاه آقازاده، در رابطه با سایرعوامل گرایش مردم به رنگ سیاه به ما میگوید : نداشتن دانش کافی، نبود فرهنگ کتاب خوانی و رسانههای قوی با پشتوانه مدیریتی، متشکل از افراد با دانش در زمینه استفاده از رنگهای متناسب در فیلم، تیزرهای تبلیغاتی، از جمله این عوامل است اما دلیل دیگر گرایش به رنگ سیاه، عرف شکل گرفته در جامعه هست که سرمنشأ های خاص خود را دارد.
ایجاد و گسترش حس ناامیدی و یأس در جامعه
کارشناس ارشد مشاوره و راهنمایی، ایجاد و گسترش حس ناامیدی و یأس در جامعه را از مضرات پوشیدن لباس به رنگ سیاه برشمرد که در جامعه ما به وفور دیده شده و خاطرنشان کرد : رنگ سیاه، نشانه رنگ غم و اندوه نهادینه شده و به خاطر استفاده بیش از حد از این رنگ در بین افراد جامعه ما، طبیعتاً حس ناامیدی و افسردگی در بستر جامعه زیاد دیده می شود و به جرأت می توان گفت که امروزه یکی از مشکلات جدی جامعه ما، همان افسردگی است که یکی از دلایل اصلی آن، استفاده مکرر از رنگ سیاه در بخشهای مختلف جامعه ماست.
آقازاده در پایان با تأکید بر اینکه نمیتوان به طورقطع و یقیین گفت رنگ سیاه، نشانه و گویای خصوصیات اخلاقی یک فرد باشد ، ادامه داد : اما استفاده مکرر از رنگ سیاه در کنار دیگر مسائل، سرنخ خوبی به ما می دهد تا به خصوصیات شخصیتی و اخلاقی فرد پی ببریم البته در این مورد باید حساس بود و نیازمند شناخت و تسلط کامل به فرهنگ یک جامعه است.
شخصیت بخشی به افراد
امان الله قرایی مقدم، از جامعه شناسان کشور، معتقد است که رنگ تیره، رنگ یأس و ناامیدی هست که جزء شخصیت افراد نیز به شمار میرود جامعه به دلیل مرده پرستی و تحجری که دارد رنگ مشکی را به عنوان رنگ وقار، نجابت، پاکدامنی و شخصیت در نظر گرفته است.
وی ضمن تأکید بر اینکه رنگها از لحاظ جامعه شناسی و روانشناسی مفهوم دارند افزود : رنگ مشکی رنگ غم و اندوه و عامل بیزاری، ناامیدی، طلاق و هم چنین به تأخیر انداختن ازدواج را سبب میشود اکنون رنگ مشکی برای ما الگو شده و این در حالی است که جامعهای که میخواهد شاد باشد باید رنگهای روشن و زیبا انتخاب کند.
این جامعه شناس معتقد است که لباس برای شکل یافتن شخصیت به وجود آمده و شاخص شخصیت و خانواده، عاملی جهت تشخیص طبقهای و شخصیتی افراد و نشانه طبقه و پایگاه اجتماعی، مقام و منزلت افراد است.
در این رابطه به سراغ کسی رفتم که بیشتر با رنگها سر و کار دارد، وی شناخت خوبی از علاقه افراد به رنگها برای دوخت لباس داشته و از عمدهترین دلایل افراد برای انتخاب رنگهای تیره، به خوبی مطلع است.
فاطمه ساسانی، کار آفرین و عضو فعال در عرصه مد، به ما میگوید : متأسفانه در ایران به دلیل مذهب یا دلایل مختلف، گرایش افراد به رنگ مشکی بسیار است بدین گونه که افراد، رنگهایی همانند مشکی، سرمهای و سبز را رنگهای موقر و معقول در نظر میگیرند در صورتی که در ایران باستان بیشتر از رنگهای روشن استفاده میکردند.
وی در خصوص انتخاب رنگ توسط مشتریان خود ادامه داد : انتخاب رنگ توسط مشتری، به دو دلیل بستگی دارد : لاغری و چاقی و سن مشتری، که معمولاً جوانترها رنگ شاداب را ترجیح داده مگر اینکه چاق باشند و افراد مسن، رنگهای تیره را انتخاب میکنند چرا که وقار و شخصیت آنان را نشان میدهد.
این بانوی کارآفرین با تجربهای که در عرصه دوخت لباس دارد معتقد است که رنگها با روحیه افراد مرتبط است زیرا خانمهایی که دنبال هیجان و شادی هستند رنگهای قرمز، سرخابی، آبی نیلی را انتخاب میکنند و خانمهایی که کمی محجوب و از بودن در دید، هراس دارند رنگهای زرشکی، سرمهای و بنفش سیر را برای دوخت لباس خود انتخاب میکنند و مشکی، رنگی است که افرادی که اعتماد به نفس پایین نسبت به اندام خود دارند را انتخاب میکنند که ما در مورد خیلی از لباسها از رنگهای خنثی کننده نیز کمک میگیریم.
چند ساعتی خود را به دنیای وارونه رنگها سپردیم و آگاه شدیم که جامعه متشکل از افرادی است که هر کدام سلیقه و نظر خاصی در رابطه با نوع پوشش خود دارند که شاید حاضر نباشند دلایل خود را برای کسی ذکر کنند عشق ورزیدن به رنگ مشکی، واقعیتی است که متأسفانه در بطن جامعه وارد شده که باید اعتراف کرد افراد چنان با آن خو گرفتهاند که ترک کردن تیره پوشی قدری سخت است جامعهای سرشار از نشاط و امید، نیازمند طیف وسیعی از رنگهای شاد است که روح آدمی را جلا بخشد.
- نویسنده : آناهیتا رحیمی