نوبل اقتصاد چرا به محققان فقر رسید؟
نوبل اقتصاد چرا به محققان فقر رسید؟
جایزه نوبل علم اقتصاد امسال به رویکرد آزمایشگاهی داده شد. رویکردی که علم اقتصاد توسعه را متحول کرده است. اقتصاد توسعه شاخه‌ای از علم اقتصاد است که بر دلایل فقر جهانی و نحوه مبارزه با آن تمرکز دارد. 
قلم پرس – محمد کلامی -تحلیلگر اقتصادی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، با وجود تلاش‌های قابل توجهی که طی چند دهه گذشته در مبارزه با فقر جهانی انجام شده است، هنوز هم فقر یکی از اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین چالش‌های پیش‌روی جوامع است.
 برای مثال امروزه بیشتر از ۷۰۰ میلیون نفر از مردم دنیا در فقر مطلق و با درآمدهای به شدت پایین زندگی می‌کنند. هرساله ۵ میلیون نفر کودک زیر پنج سال به خاطر بیماری می‌میرند. امروزه تعداد زیادی از کودکان در کشورهای با درآمد پایین و متوسط نمی‌توانند به مدرسه ‌بروند و خیلی از کودکان نیز به این خاطر که نمی‌توانند به خوبی بخوانند، بنویسند یا محاسبات ریاضی را انجام دهند، مدرسه را ترک می‌کنند.
در این شرایط چگونه می‌توان بهترین استراتژی را برای مبارزه با فقر و افزایش رفاه مردم جهان در پیش گرفت؟
جایزه نوبل علم اقتصاد امسال به رویکرد آزمایشگاهی داده شد. رویکردی که علم اقتصاد توسعه را متحول کرده است. اقتصاد توسعه شاخه‌ای از علم اقتصاد است که بر دلایل فقر جهانی و نحوه مبارزه با آن تمرکز دارد.
طی تنها دو دهه، تحقیقات بسیار ارزشمند و نوین آبهیجیت بنرجی، استر دوفلو و مایکل کرمر، علم اقتصاد توسعه را به یک رشته آزمایشگاهی تبدیل کرده است. خلاقیت‌هایی که درون و خارج از این حوزه از علم اقتصاد انجام شده است، به بالغ شدن دانه‌های تغییر کمک کرده است. در داخل این حوزه از علم اقتصاد، انگس دیتون، برنده نوبل علم اقتصاد در سال ۲۰۱۵ تحقیقاتی را که در اقتصاد توسعه انجام می‌شوند به سمت تجزیه‌وتحلیل‌های اقتصاد خرد سوق داد. او همچنین این ایده را مطرح کرد که سنجش رفاه، به‌خصوص رفاه فقرا باید با مبارزه علیه فقر ادغام شود.
خارج از حوزه اقتصاد توسعه، آنچه با عنوان انقلاب اعتبار داشتن (credibility revolution) شناخته می‌شود و اولین بار در دهه ۹۰ و در اقتصاد نیروی کار مطرح شد، تحقیقات اقتصادی را به سمت تمرکز روی تخمین اثرات علّی (causal effect) سوق داد.
مضاف بر این، یک نظریه اقتصاد خرد که به این موضوع می‌پرداخت که انگیزه‌ها، اطلاعات و محدودیت‌های رفتاری چگونه رفتار انسان را شکل می‌دهند، به محققان ابزاری قدرتمند داد که با استفاده از آن بتوانند به تجزیه‌وتحلیل عوامل تعیین‌کننده فقر و همچنین کانال‌های کاهش فقر بپردازند. این دستاوردهای متدولوژیک بدون شک در مسیری که علم اقتصاد توسعه در آن قرار گرفته بود الزامی بودند. اما با همه اینها هنوز هم یک تکه از پازل پیدا نشده بود. تکه‌ای که بنرجی، دوفلو و کرمر آن را یافتند.
  • نویسنده : دکتر محمد کلامی